Vroeger is dood

Zoals altijd lag er weer een Volzin magazine voor mij klaar. "Er staat een mooi stuk in over Bernlef, dat moet je lezen. Jij hebt het boek 'Hersenschimmen' vast ook wel gelezen, of niet?"

En zoals altijd zwelt mijn hart ook nu weer een beetje. Fantastisch vind ik het, dat als ik bij deze cliënt kom er weer een magazine voor mij klaar ligt. Vooral dat ze mij er iedere keer haar favoriete stukken uit toelicht. Soms is ze het niet eens met de geschreven informatie, en dat laat ze dan ook weten, ze gaat dan gelijk achter haar laptop om een mail te sturen. Dit is de toekomst denk ik dan, bewoners die e-mailen, websites bekijken en interactief met de wereld omgaan. In deze Volzin staat een stuk over Bernlef, en met ons gesprek over Hersenschimmen krijgen we het over boeken over dementie. Ze verteld mij dat ze toen ze in het verzorgingshuis kwam wonen ze graag meer wilde weten over dementie. Niet over hoe ze er mee om moest gaan en wat het was, maar over hoe het voor de persoon zelf was als je je verleden en heden niet meer kunt onderscheiden. Ze beschrijft een boek dat hierover gaat en wat haar duidelijk heeft aangegrepen. Ze komt niet op de naam en de schrijster, wat ik niet erg vind, het is al prettig om haar er over te horen vertellen.

Niet veel later geeft ze mij een briefje waar op staat "Vroeger is dood, van Inez van Dullemen". Ze weet de titel van het boek weer. Ik beloof haar dat ik het zal lezen, en omdat ik écht heel erg nieuwsgierig ben heb ik dezelfde dag nog het boek besteld. Het is een bijzonder boek, mooi, een beschrijving over het verlies van ouders, en het verlies van geheugen. Ik lees veel herkenning, hoe medewerkers van een verpleeghuis omgaan met de dood, en hoe het geheugen van ouders enige gebreken vertonen. Het grijpt aan, het is niet bepaald een lichtzinnig boek. Dat geeft niet, sterker nog, dat heeft mijn voorkeur.

Tevens heeft dit boek mij aan het denken gezet. Ik bespreek dit zoals altijd met de bewoonster in kwestie, en zij geeft mij exact het citaat wat mij zo is bijgebleven:

"Wat weet je eigenlijk van je ouders af. Soms denk ik dat het net waterplanten zijn die maar voor de helft boven water staan. Dat hele leven dat zich heeft afgespeeld voordat je zelf ten tonele verschijnt, daar weet je niets van, dat zit allemaal onder de waterspiegel."

Dit citaat is zo ontzettend waar. Want wat weet je nou eigenlijk van je ouders? Van de tijd voordat je zelf deel uit maakt van ze? Ik kan geen antwoord geven. Vandaag besefte ik mij dat maar weer al te goed. Ik was bij mijn ouders en probeer herinneringen boven te halen, dingen die ze mij verteld hebben van voor mijn tijd. Sommige dingen weet ik. Andere dingen weet ik echt helemaal niets van. Vreemd is dat eigenlijk, dat je zo weinig weet over de mensen die je het beste denkt te kennen. En ditzelfde geldt voor onze bewoners. Hoe goed ken je ze nou eigenlijk? Wij zien alleen het stukje van dat ze bij ons komen te wonen. We denken ze goed te kennen, weten wat ze willen, hoe laat ze naar bed gaan, voorkeuren voor eten, televisieprogramma's, boeken, spellen en muziek, maar we weten zo ontzettend weinig van de tijd daarvoor. Het zijn allemaal waterlelies waarvan wij alleen de bloem krijgen te zien, maar de wortels uit het verleden zijn diep gezonken. Laten we die bloem eens omkeren, laten we die wortels eens boven water krijgen. Zouden wij onze bewoners dan niet veel beter begrijpen? Dat wanneer het verleden en heden geen onderscheid meer heeft we weten wat ze ons vertellen als ze op bezoek gaan bij ouders? Kinderen die zelf volwassen zijn eeuwig klein blijven? Op zoek naar huis weten welk huis ze bedoelen? Wat weten we toch weinig van de mensen die we zo vaak zien. 'Vroeger is dood' is opeens zo gek niet meer...