Leef je nog wel?

"Leef je nog wel?".....

..... Is één van mijn meest verkregen sms-jes afkomstig van mijn moeder. Waarop mijn antwoord relatief vaak "Nee" is. Deze berichtjes wekken een en al irritatie op, en vandaar komt er vanaf mijn kant vaak geen fatsoenlijk antwoord terug.

Als mijn mam twee dagen of langer mij niet heeft gezien/gesproken/ge-smst heeft dan kan ik dat berichtje verwachten. Mijn mening is over het algemeen "geen nieuws is goed nieuws", deze vraag is dan ook ontzettend overbodig. Met enig regelmaat heb ik hier al mijn beklag over gedaan, 5 jaar zonder resulaat, maar de afgelopen maanden gaat het aardig goed. Het berichtje is inmiddels niet meer de aanvoerder in de sms-competitie. Gelukkig, als je het mij vraagt.

Maar ik moet schuld bekennen. Vrijdag ging ik met mam lunchen zodat we elkaar nog even zouden spreken voor mijn ouders met vakantie gaan. Zondag, vandaag dus, zouden ze weg gaan. Met de auto naar Zeeland. Niet zo ver weg, voor een weekje. Vanmorgen zouden ze op tijd weg gaan.

Vanmorgen werd ik vroeg wakker. Bezweet, onrustig en ontwakend uit een aloud bekende droom. Niet wetend waar deze onrust opeens vandaan komt sta ik op met de intentie deze dag vroeg te beginnen. Wanneer ik in de woonkamer kom en mijn oog op de klok valt zie ik dat het nog maar half acht is. Echt niet dat ik al opsta!! Ik draai mij weer om en ga weer in mijn nog warme bed liggen. Ik val weer in slaap en wordt een paar uur later weer wakker. Wederom onrustig, niet zoals de eerste keer, maar toch, er is iets. Met dit vreemde gevoel begin ik mijn dag en hoe vaak ik mij het ook af vraag en hoe vaak ik ook mijn krijsende aapjes die mijn gedachtes heten op pad stuur in mijn onderbewustzijn, ik kan er de vinger niet op leggen.

Tot ik op tv naar een reisprogramma zit te kijken en ik mij bedenk dat mijn ouders op vakantie zijn. Met de auto. Is de kans op een ongeluk in de auto niet grootst? Waarom heb ik nog niets gehoord? Niets over de cappuccino? Over het hotel? Ik weet metéén waar mijn onrust vandaan komt. Niet onrust, maar ongerust. Het slaat helemaal nergens op, dat weet ik. Maar na twee uur waarin ik kansloos probeer mijn gedachtes tot rust te krijgen geef ik het op. Ik pak mijn telefoon en toets de teks "Leven jullie nog wel?" in. Nog voor ik de tekst naar Zeeland kan sturen krijg ik een berichtje binnen. "Goed over gekomen. Liefs". Vol opluchting verwijder ik mijn getypte tekst. Die ga ik dus mooi niet versturen. Ik ga echt niet laten merken dat ik bijna in de verleiding was gekomen om een ik-lijk-echt-te-veel-op-mijn-moeder berichtje te versturen. Echt niet.

Liefde voor een moeder

De liefde van een moeder. De liefde voor een moeder. Een vorm van liefde die er altijd is, en nooit los zal laten. Want zoals een moeder altijd onvoorwaardelijk van haar kind zal houden, zo zal een kind ook altijd onvoorwaardelijk van zijn moeder houden. Ook al uit het zich in verschillende manier, die vorm van contact zal er altijd zijn, want als er één persoon is die je nooit zal vergeten, dan is het wel degene die je ter wereld bracht of gebracht hebt.

Niet iedereen heeft het geluk om lang in elkaars leven te blijven. Kinderen overlijden, moeders overlijden. Een moeilijk afscheid, het bloedcontact wordt onderbroken en je onvoorwaardelijke liefde is niet langer in je leven. De liefde zal altijd blijven, het gemis blijft bestaan, want het is tegen de natuur als je onverwacht afscheid moet nemen. Het hoort niet. Het is onbeschrijfelijk wat dat los maakt.

Het lijkt een oneerlijk gegeven. Terwijl de één al vroeg afscheid neemt, heeft de ander een heel lange tijd samen. Een onveranderlijk gegeven, want zoals met alles in de natuur... we hebben er geen invloed op.

Op dit moment is één van onze bewoners stervende, en ik denk terug aan de afgelopen drie jaar dat ze bij ons woont. Een vrouw, getekent door het leven. Getekent door de oorlog. Haar kinderen wonen niet in Nederland, maar dat houd een intens contact niet tegen. Dochter komt 4 keer per jaar een maand naar Nederland om dicht bij moeder te zijn. In die maand komt ze elke dag lang, blijft bij haar, zorgt voor haar, geeft haar eten, geeft haar liefde. Liefde voor een moeder. Een die niet altijd op dezelfde manier beantwoord werd, maar wat niet uitmaakt. Want het is er. Een ogenschijnlijk simpel gegeven. Ze weten het van elkaar. De afgelopen periode is dochter vaak vanuit Amerika terug gekomen vanwege zorgen om haar moeder. Een wisselende periode waarin niet altijd duidelijk was hoe de toekomst zou zijn. Nu is deze toekomst een stuk zekerder, na 92 jaar geleefd te hebben is het tijd voor moeder om afscheid te nemen van haar dochter. En dochter zal het meest moeilijke moeten doen wat er is, afscheid nemen van haar moeder.

Ik zie een onzekerheid in haar ogen. Het afscheid dat al een paar dagen duurt, waarin ze mij verteld het moeilijk te vinden niets te kunnen doen. Maar ze doet het belangrijkste wat nodig is in deze laatste periode. Er gewoon zijn... en heel veel liefde geven.

Het leven wordt los gelaten. Liefde nooit.

Kunst Ontmoet

Sarah Creek 2013

Kunst Ontmoet. In iedere zin van het woord. Want terwijl je bezig bent met het maken van iets artistieks, ben je bezig met ont-moeten. Tijd doet er niet toe, gedachten blijven achter en de omgeving vergeten. Bezig zijn met je kunstwerk is dan het enige er toe doet en verder 'moet' je even helemaal niets. Ont-moeten dus.

Daarnaast laat kunst een heel andere kant zien. De dingen die niet gesproken worden, worden vastgelegd in een bepalend beeld. En het maakt helemaal niet uit hoe je het maakt, want helemaal niets 'moet' en alles mag. In kunst heb je niet te maken met grenzen, je hoeft niet aan een bepaald beeld te voldoen, als je er je eigen gevoel maar in kwijt kan.

Maar daarnaast brengt het ook mensen bij elkaar. Daar heb ik vandaag het bewijs van gezien. Ik ging op mijn vrije dag naar het Irenehuis. Een woonzorgcentrum van De Stouwe om langs te gaan bij een collega. Zij heeft samen met een paar andere collega's en bewoners een kunstexpositie gemaakt in het verzorgingshuis. De ruimte laat zich er prachtig voor lenen, en de expositie is dan ook erg mooi geworden. Werken van jong en oud. Als in 'jong' de collega's, en in 'oud' de bewoners. Zij hebben elkaar in een kunstclubje ontmoet en zijn gezamenlijk tot het samenstellen van een expositie gekomen. Als ik zeg dat ik het mooi vind, dan doe ik alles en iedereen tekort. Want ik vind het veel meer dan mooi. Hoe deze mensen bij elkaar zijn gekomen, hun passie delen en de meest mooie werken ten toon stellen is veel meer dan mooi. Ik was onder de indruk van de kwaliteit van de werken, de verschillende stijlen en liefde waarmee ik werd rondgeleid. Zo stonden we even stil bij een paar beelden van een 98 jarige bewoonster. Ontzettend mooie realistische beelden. Soms sta je versteld van de kwaliteiten die anderen hebben in je omgeving. Het kan zo dichtbij zijn.

En naast het feit dat ik er rondliep, weet ik dat er vele anderen ook hebben gekeken naar dezelfde werken als ik. Geïnteresseerden, liefhebbers, bekenden en onbekenden. Buiten binnen halen. Een boodschap die uitgestraald mag worden. Ontmoeten.

Kunst Ontmoet. 

Sarah Creek 2013

Een geleden leven

Ik hoor het mijzelf zeggen: "Soms is het leven geleden, dan is het niet erg om te sterven". Vandaag zag ik een artikel in de krant. Over mensen die zeggen dat ze liever dood gaan dan dement worden. Met als tegenwoord dat je nog steeds heel gelukkig kunt zijn als je dement bent, dus dat de dood dan niet altijd de beste keuze is. In mijn werk kom ik regelmatig in contact met beide. Dementerenden en ook stervenden. En ik begrijp het artikel in de krant wel. Als je dement bent, kun je namelijk nog heel veel levensgeluk hebben. Je hebt zelf niet in de gaten dat je hersens niet meer functioneren op een manier die eigenlijk zou moeten waardoor je elke dag nog steeds heel veel plezier in je leven kunt hebben. Je leeft in het moment, sfeer, gezelschap, iemand die je letterlijk en figuurlijk de weg wijst en een veilige omgeving zijn dan heel belangrijk. Als je die factoren in je omgeving bezit kun je nog steeds heel veel plezier in je leven hebben.

Maar wat als je oud bent, niet meer wilt, maar je lichaam geeft niet op. Als je niet dement bent, maar je ziet je omgeving afnemen, je kunt niet meer doen wat je wilt, de mensen om je heen vallen langzaam van je weg, en je hebt eigenlijk geen bestemming meer in je leven. Wat dan?

Ik denk dat je dan wel kunt zeggen dat je leven geleden is. Geen plezier meer hebben, geen levensgeluk meer ervaren. Dan pas ben je slecht af. Want dan heb je niets meer om nog voor te ademen. Hoeveel ouderen, en zelfs jongere mensen zouden dit ervaren? Geen zin meer in het leven omdat je geen uitzicht meer hebt, geen kans op herstel, ziek bent, eeuwig verdrietig, of als alles in je leven te veel is. De zingeving ver te zoeken. Kwaliteit van zorg is niet altijd kwaliteit van leven. Hoeveel mensen dan ook nog het beste met je voor hebben, het hoeft niet meer. Dan kan ik mijn zin herhalen "Soms is een leven geleden, dan is het niet erg om te sterven".

Een geleden leven. Veel, en dan ook veel erger dan dement worden....

Vaak horen we het zeggen "Ik wil dood", of "Laat mij maar gaan". Dan sta je aan de zijlijn, want alles in je zegt dat je er alles nog aan moet doen om kwaliteit van leven te geven. Maar eigenlijk sta je met je rug tegen de muur. Want wat je ook doet, je kunt niets meer doen. Zij hebben hun keus al lang geleden gemaakt, ze leven naar de dood. Geen eten, geen drinken, pijn en vermoeidheid. Gisteravond zag ik het nog. Alleen nog pijn verzachten en doen wat zij wil om het zo comfortabel mogelijk te maken. En hoe groot is het contrast dat je vervolgens een van je bewoners met dementie vrolijk hoort vertellen over hoe zo'n prachtige dag het was he? Die troonswisseling? Vergeten dat het al een dag eerder was, maar de herbeleving had door een item in het nieuws. En zij geniet weer volop.

Ik heb mijn keus wel gemaakt. Hoewel we over dit soort dingen weinig te kiezen hebben. De jaren zullen het ons leren.

Stuiterballen

Op weg van en naar de stad kom ik altijd langs een stuiterballen automaat. Zo eentje met stuiterballen en verrassings eieren. Altijd doet mij dat herinneren aan vroeger, als kind was ik er helemaal dol op. Iedere keer weer een verrassing wat er uit komt. Nu, bijna 20 jaar later, kom ik ze op mijn weg nog iedere keer weer tegen. Vandaag kon ik de verleiding niet weerstaan. Onder uit mijn zak viste ik een muntje en draaide. En dan dat prachtige geluid tegen het klepje. Wat zou het zijn? Ik bedenk mij met het geluid van het vallen van de verrassing, dat het net is als in het leven. Je investeert ergens in, maar je weet nooit wat er voor terug komt. En soms is dat gene wat komt, een verrassing, iets fijns, soms een teleurstelling. Maar niets is voor niets..... Met een glimlach haal ik er een prachtig fel gekleurde stuiterbal uit. Een goede ruil voor mijn muntje van 20 cent.